Camera obscura

Pomysł na zorganizowanie warsztatu, w ramach którego sala biblioteczna lub szkolna zostanie przerobiona na wielką camerę obscura.

Scenariusz na podstawie publikacji Marty Kotlarskiej (Akademia Pstryk), http://www.ceo.org.pl/pl/kulthurra/news/zmien-sale-lekcyjna-w-camere-obs...

Planowanie zajęć:

Wybierz salę na niskim parterze. Najlepiej żeby był dobrze widoczne ulice, przechodnie, a nie niebo. Zajęcia najlepiej przeprowadzić w słoneczny dzień: zaciemnij salę od południowej strony – dzięki temu uzyskasz najintensywniejszy obraz.

Uczestnicy będą mieli za zadanie odegrać scenki z wybranych książek, baśni. Przygotuj listę takich lektur, pamiętaj żeby nie były zbyt trudne do odegrania(obraz na ścianie i suficie będzie przecież odwrócony). Ochotników do odegrania wybierz spośród uczestników przed waszym spotkaniem.

Przed spotkaniem:

Odpowiednio wcześniej należy przygotować salę, która posłuży nam za camerę obscura. Wydziel miejsca, przestrzeń do siedzenia, tak aby po zgaszeniu światła wszyscy czuli się komfortowo.  Przed zajęciami zrób krótkie wprowadzenie dla uczestników. Warto też zrobić kilka dni przed próbę generalna, zobaczyć jak to wszystko "działa" i dzięki temu poprowadzić płynnie właściwe spotkanie.

Materiały, czyli jak zrobić wielką camerę obscura?

• Najważniejsze jest to, aby materiał, którym będziemy zaciemniać pomieszczenie był całkowicie nieprzezierny. W pomieszczeniu musi panować całkowita ciemność. Inaczej eksperyment nie zadziała. Materiały, którymi możemy pozasłaniać okna i drzwi to np. materiał na rolety (wcześniej trzeba się upewnić, niektóre przepuszczają światło), plastik, gruba tektura (można wykorzystać kartony).
• Mocna taśma, najlepiej dwustronna, którą przymocujemy materiał do ram okiennych.
• Czarna taśma izolacyjna (elektryczna) jest materiałem nieprzepuszczającym  światła. Taśmy możecie użyć do wszelkiego rodzaju uszczelnień.
• Nożyce do cięcia grubego kartonu lub tkaniny.

Czas: 60 minut

Wiek: do 6 lat

Liczba uczestników:15-20

Przed rozpoczęciem zajęć: opowiedz uczestnikom o eksperymencie. Wytłumacz w jaki sposób zaciemnicie pomieszczenie. Aby spotkanie przebiegło sprawnie, wcześniej przygotuj potrzebne materiały w sali. Jeśli obawiasz się, że nie zdążysz z przygotowaniem wszystkiego w czasie waszego spotkania, możesz zaciemnić pomieszczenie jeszcze przed rozpoczęciem warsztatu (w tym wypadku po punkcie nr 1 przejdź od razu do punktu nr 3 planu). Wybierz tez ochotników którzy będą odgrywać scenki przed oknem. 

Plan warsztatu:

1. Przedstaw krótką historię camery obscura, możesz posłużyć się poniższym tekstem Marty Kotlarskiej z Akademii Pstryk.
2. Co to jest camera obscura? Camera obscura to urządzenie optyczne, które może służyć nie tylko rozrywce. Wielu malarzy, choćby Canaletto, używali go do wykonywania szkiców swych obrazów. Historia ciemni optycznej jest wielokrotnie dłuższa niż historia fotografii. Sięga bowiem czasów starożytnego Egiptu. Camera obscura jest to zamknięte pudełko lub pomieszczenie, do którego wnętrza światło dostaje się przez niewielki otworek. Stąd też pochodzi łacińska nazwa camera obscura, czyli zaciemniony pokój. Obraz w kamerze otworkowej powstaje na zasadzie prostoliniowego biegu promieni świetlnych biegnących od przedmiotu, które następnie tworzą na materiale światłoczułym odwrócony obraz.
3. Kamera otworkowa latała w kosmos jeszcze w latach siedemdziesiątych XX wieku. Doświadczenia z camerą obscura stały się częścią badań nad właściwościami światła, ustanowienia współczesnego kalendarza, czy obserwacji zaćmień Słońca. Wyposażona w soczewkę stała się pierwowzorem współczesnych aparatów fotograficznych. W historii fotografii nie można pominąć odkrycia światłoczułości. Bez niej obraz powstały w camera obscura nigdy nie zostałby utrwalony inaczej niż za pomocą rysunku.
4. Zaciemnij starannie okna i drzwi pomieszczenia. Pamiętaj w sali musi panować całkowita ciemność.  
5. Pozwól oczom uczestników eksperymentu przyzwyczaić się do ciemności. Skuteczność zaciemniania sprawdzisz dopiero po kilku minutach: zauważ, że im dłużej przebywasz w ciemności, tym więcej widzisz, a tym samym zauważysz miejsca przez które przenika światło.
6. Kiedy macie pewność, że światło nie przenika do pokoju, zajmijcie się za wycinanie "obiektywu". W materiale zaciemniającym okno wytnijcie odpowiedni otwór. Musi to być okrągła dziurka o średnicy mniej więcej 1,5 cm. Zwróćcie uwagę, by była jak najbardziej okrągła (im okrąglejsza tym ostrzejszy obraz na ścianie). Dlatego dobrym pomysłem jest odrysowanie dziurki od monety. Przez dziurkę będzie wpadało światło, tworząc na przeciwległej ścianie odwrócony obraz.
7. Powinniście na ścianach pomieszczenia zobaczyć odwrócony, kolorowy, ruchomy obraz.
8. Teraz możesz dać sygnał swoim ochotnikom za zewnątrz, aby zaczęli odgrywać scenki